Kiến trúc thú vị và khác lạ của cầu ngói Thượng Nông hơn 300 tuổi ở Nam Định renor.pe

Nhắc đến cây cầu ngói chợ Thượng (tại xã Bình Minh, H.Nam Trực, tỉnh Nam Định) hơn 300 năm tuổi, phván đầu tiên từ lịch sử hào hùng xa xưa: thời vua Lê Hiển Tông, niên hiệu Cảnh Hưng (1740 - 1786), ở xã Thượng Nông, H.Nam Chân, trấn Sơn Nam (nay là thôn Thượng Nông, xã Bình Minh, H.Nam Trực, tỉnh Nam Định) có ông Nguyễn Thọ Hoằng rất tài tốt, được mời vào làm quan trong triều. Ông được nhà vua bổ nhiệm giữ chức tướng quân.

Sau này, khi bà Chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân mất, nhớ ơn công đức to lớn của bà, những thế hệ con cháu trong dòng tộc Nguyễn và dân làng Thượng Nông đã lập phủ thờ bà

Tướng quân Nguyễn Thọ Hoằng có người thiếu nữ lớn tên là Nguyễn Thị Ngọc Xuân rất xinh đẹp. Ngay từ khi còn nhỏ, Ngọc Xuân tỏ ra thông minh nhanh khô nhẹn và tinh thông cầm, kỳ, thi, họa.

Một hôm, Ngọc Xuân theo phụ thân vào chầu ở phủ chúa. Chúa Trịnh Sâm đem lòng yêu mến Ngọc Xuân, tìm nhữngh tuyển nàng vào phủ làm cung phi. Ngọc Xuân vào phủ, được Trịnh Sâm hết mực yêu chiều, sống một cuộc sống đời thường an nhàn.

Tuy nhiên, sau 1 thời hạn, giang sơn xảy ra loạn lạc, Ngọc Xuân rời bỏ phủ chúa về quê nhà Thượng Nông sinh sống. Thấy cảnh quê nhà còn nhiều khó khăn, Ngọc Xuân mua 36 mẫu ruộng cấp cho những cụ ông cụ bà từ 60 tuổi trở lên.

Thương người dân trong làng đi lại gặp nhiều khó khăn, bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân quyết định bỏ tiền ảo mua nguyên vật liệu, sau đó vận động nhân dân góp công sức của con người xây dựng cây cầu ngói mới thay thế cho cây cầu cũ kỹ

Làng Thượng Nông thuở xưa nằm dọc hai bên bờ sông Ngọc. Người dân thường phround qua lại giao thương trên một cây cầu chênh vênh được ghép gỗ bắc qua sông. Thương người dân trong làng đi lại gặp nhiều khó khăn, bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân quyết định bỏ tiền trong game mua nguyên vật liệu, sau đó vận động nhân dân góp sức lực lao động xây dựng cây cầu ngói mới thay thế cho cây cầu cũ kỹ. Người ta gọi đó là cây cầu ngói Thượng Nông. 

Cầu có chiều dài ra hơn 17 m, tạo thành 11 gian, mỗi gian cầu dài trên 1,5 m, kết cấu theo kiểu "thượng gia, hạ kiều" (tức trên là nhà, dưới là cầu).

Trmàn qua hơn 300 năm tuổi, đến nay cây cầu vẫn mang tầm dáng đầy cổ kính, có nhẽ rằng và vững chãi. Phần mố cầu được làm bằng những tảng đá nguyên khối xây ghép với nhau. Hai mố nhữngh nhau khoảng gần 5 m, ở giữa tạo khoảng trống cho dòng nước lưu thông và thuyền bè qua lại. Mố được xây vuốt lên theo như hình thang cân.

Hệ thống cột cầu gồm 40 cái, đặt dọc 2 bên cầu, mỗi bên 20 cột. Trong số đó, cột cái có chiều cao 2 m, cạnh vuông gần 20 cm; còn cột quân rộng hơn 1,6 m, đường kính cột trên 20 cm; cột quân đặt trên những dầm ngang ở hai bên hông cầu

Dầm cầu bắc qua hai đầu mố cầu là hai tkhô cứng dầm được làm bằng hai cây gỗ to đường kính 50 cm. Dù hai tkhô cứng dầm đã và đang bị bào mòn theo thời hạn, phía bên ngoài tkhô cứng dầm có dấu hiệu nứt nhẹ như chân chim do nắng mưa, nhưng hai tkhô cứng dầm vẫn chắc rằng, không tồn tại hiện tượng mối mọt…

Bên trên hai tkhô nóng dầm dọc này là bốn dầm ngang đường kính khoảng 20 cm, có đầu nhô ra ngoài, phần nhô ra của những dầm ngang này dùng làm đầu đỡ chân cột 2 bên thành cầu. Các cột cầu còn lại được dựng vào những tảng đá xanh nguyên khối, to và dày, tạo sự vững chắc cho cầu.

Mặt cầu rộng khoảng 2 m, lát đá tảng xanh xen kẽ nhau; mặt đá nhẵn, bóng loáng nhưng không trơn trượt

Hai đầu cầu, tường được xây bằng gạch, có cửa cuốn vị trí trung tâm cao 2 m, rộng hơn 1,5 m; hai bên cửa đó là cửa cuốn giả, tạo vẻ cuốn vành mai. Trên cửa cuốn chính có 3 chữ Hán. Người dân cho biết thêm, đó là 3 chữ "Thượng gia kiều"

Đặc biệt, ở 2 bên đầu cầu đều phải sở hữu bậc lên xuống, được xây dựng ghép bằng những phiến đá xanh. Độ rộng bậc lên xuống khoảng 50 cm, độ cao bậc khoảng 10 cm. Ngoài ra, trên nóc hồi của cầu xây đấu trụ, soi gờ chỉ quyến rũ và mềm mại.

Toàn bộ khung cầu, dầm cầu… đều được làm bằng gỗ lim. Năm 2019, cơ quan tính năng đã trùng tu lại cầu, thay 1 trong mỗi cột bị hỏng và sửa lại mái ngói…

Cầu còn được thiết kế có khu vực hành lang rộng khoảng 50 cm, ở 2 bên của 3 gian ở chính giữa cầu. Đây là nơi để mọi người ngồi hóng mát vào những ngày ngày hè oi bức

Nhìn thoáng, mái cầu tương tự con rồng đang uốn lượn bay lên bầu trời; những viên ngói nam tương tự vảy con rồng, đang đổi màu theo thời hạn.

Hệ thống xà thượng, xà hạ, bộ vì kèo được liên quan nghiêm ngặt với cột cầu. Phía trên những bộ vì còn tồn tại khối server những hoành mái nối mộng với nhau để tạo ra một khoảng trống tối đa cho lòng cầu. Các bộ vì tạo thành những cánh tay đòn vươn qua cột cái, cột quân đến tận riềm mái

Nhân dân hai bên bờ sông từ đó thuận tiện qua lại làm ăn, mua bán, kinh tế tài chính cũng từ đó ngày càng trở thành trở thành tân tiến.

Sau này, khi bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân mất, nhớ ơn công đức đóng góp gây dựng lên cây cầu ngói của bà, những thế hệ con cháu trong dòng tộc Nguyễn và dân làng Thượng Nông đã lập phủ thờ bà.

Ngôi phủ bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân xây dựng nhữngh cầu ngói Thượng Nông khoảng 300 m, bên trong phủ thờ bà chúa Xuân và bố và mẹ của bà và thờ Mẫu…